It starts with us.

Sự quan trọng của việc lên tiếng

​

Có câu tục ngữ “Im lặng là vàng” có thể đúng trong một số trường hợp, nhưng im lặng không đúng lúc lại trở thành sự đồng lõa với cái xấu, dung túng cho sự sai trái, và tiếp tay cho những hành vi ác độc. Đôi khi, chúng ta nghĩ mình im lặng vì thái độ nể nang, vì ngại va chạm, nhưng thật ra đó chỉ là một lớp băng gạc tạm thời che đậy đi những vấn đề mà chúng ta không muốn đối mặt – một sự yên bình giả tạo trước cơn bão sắp đến.

Người Nhật có câu nói nổi tiếng "Không nhìn điều ác, không nghe điều ác, không nói điều ác" (See no evil, Hear no evil, Speak no evil), và thực tế, câu châm ngôn này cũng được ghi lại trong Kinh Phật, Kinh Thánh, và trong Luận Ngữ của Khổng Tử: "Phi lễ vật thị, phi lễ vật thính, phi lễ vật ngôn." Nhưng nếu chúng ta giả mù, giả câm, giả điếc trước các điều ác, thì cái ác đó vẫn tồn tại.

Chỉ khi chúng ta mạnh dạn đối mặt và đấu tranh để xóa bỏ sự thù hận, để không còn cái ác nữa, thì lúc đó chúng ta mới thực sự có thể "nhìn mà không thấy" điều ác. Còn nếu chúng ta cứ cố gắng tránh né, giả vờ không nghe thấy, không nhìn thấy để không phải đối mặt, thì chúng ta vô tình dung túng và tiếp tay cho cái ác lớn lên mạnh mẽ hơn.

Như ông Martin Luther King từng nói: "Thế giới chịu nhiều đau khổ không chỉ vì sự tàn bạo của những kẻ xấu mà còn vì sự im lặng của những người tốt."

Tất nhiên, việc im lặng hay lên tiếng là quyền cá nhân của mỗi người, và trong từng hoàn cảnh, đó là sự lựa chọn riêng. Tuy nhiên, mỗi lựa chọn đều có cái giá của nó. Sự tàn nhẫn của việc im lặng hôm nay sẽ phải trả giá ngay lập tức, không phải ở ngày mai, mà chính là ở thế hệ con cháu của chúng ta.

Nhiều người lớn tuổi cho rằng việc xây dựng tương lai của cộng đồng là trách nhiệm của lớp trẻ. Tuy nhiên, tất cả chúng ta đều là thành viên của cộng đồng ngay bây giờ. Làm sao lớp trẻ có thể đấu tranh xây dựng một cộng đồng tốt đẹp hơn nếu những người khác trong cộng đồng lại dung túng cho bất công, và không dám lên tiếng khi bị thiếu tôn trọng, bị coi thường, hay bị chà đạp cả trong công việc lẫn trong cuộc sống cá nhân? Nếu chỉ một người im lặng thì có thể không sao, nhưng khi nhiều người trong cộng đồng cùng chấp nhận những đối xử bất công, sự im lặng này sẽ làm cho những hành vi sai trái trở nên bình thường và chấp nhận được.

Để dễ hình dung, hãy nghĩ đến một sự việc có thật trong thời gian dịch COVID-19. Một số người đã đổ lỗi cho người Đông Nam Á về sự bùng phát dịch bệnh. Trong khu kinh doanh Á Châu, có một người đã hung hăng chửi bới và ném vật nặng vào đầu một cụ bà người Việt Nam. Một vài người đã đứng ra giúp đỡ bà cụ, mặc dù bà bị chảy máu đầu, nhưng bà không báo cảnh sát hay bất kỳ cơ quan chức năng nào. Nếu có những thanh thiếu niên hay học sinh chứng kiến sự việc đó, họ có thể nghĩ rằng việc hành hung, bắt nạt, hoặc thậm chí tấn công người Đông Nam Á là đúng đắn và bình thường. Khi những em học sinh ấy vào trường học và tiếp tục hành động bạo lực với các bạn học sinh Đông Nam Á khác, trong đó có con cháu của chúng ta, điều đó trở thành một vòng lặp của sự bất công. Nếu những hành vi sai trái không bị trừng phạt, thì nó sẽ được xem là hành động bình thường, và chính chúng ta – những người im lặng – đã vô tình tiếp tay cho những hành động sai trái ấy.

Có thể quý vị nghĩ, việc lên tiếng rất khó khăn, và việc đối mặt với những vấn đề phức tạp sẽ dẫn đến nhiều rắc rối. Thói quen "im lặng" có thể do rào cản ngôn ngữ, do văn hóa "kính trên nhường dưới," hoặc trong một thời gian quá dài bị chính quyền áp bức theo kiểu "Lao động là vinh quang, lang thang là chết đói, hay nói là ở tù" – điều này đã ăn sâu vào tâm thức của chúng ta. Tuy nhiên, sự thay đổi luôn cần thời gian, sự kiên nhẫn, và lòng bao dung.

Lên tiếng không chỉ là quyền của nạn nhân mà là trách nhiệm của tất cả chúng ta. Mỗi người có thể giúp nhau khởi xướng những cuộc đối thoại, những cuộc trò chuyện để nhận thức và lên tiếng chống lại cái sai, bảo vệ cái đúng. Chúng ta có thể lên tiếng qua nhiều hình thức, từ việc viết nhật ký, blog, văn học, cho đến việc chia sẻ qua những câu chuyện, tranh vẽ, thơ ca, và thậm chí trong những cuộc trò chuyện hàng ngày – trong bữa cơm, trên bàn cà phê sáng, trong khi tập thể dục, trong các buổi họp mặt hay cắm trại, hội hè, dã ngoại.

Dù phương thức nào, điều quan trọng là chúng ta cùng lên tiếng. Khi chúng ta đồng lòng, sự thay đổi sẽ có hiệu quả lớn hơn rất nhiều. Khi những người trẻ đấu tranh vì quyền lợi cộng đồng, tiếng nói của chúng ta – của những thế hệ đi trước – sẽ là lời biện minh và sự bảo vệ vững chắc nhất cho họ. Khi mỗi người chung tay góp sức, chúng ta có thể tạo ra một sự thay đổi to lớn, góp gió thành bão và xóa tan thù hằn, mang lại sự bình yên thực sự cho cộng đồng.

​​